Вольная барацьба
Вольная барацьба - від спорту, які складаецца ў адзінаборстве двух спартсменаў па пэўных правілах; з ужываннем розных прыёмаў (захопаў, кідкоў, пераваротаў, падножак і да т.п.), у якім кожны з супернікаў спрабуе пакласці іншага на лапаткі і перамагчы. У вольнай барацьбе дазволеныя захопы ног праціўніка, падножкі і актыўнае выкарыстанне ног пры выкананні якога-небудзь прыёму.
Гісторыя
З гістарычных крыніц вядома, што ў XVIII стагоддзі ў Англіі была барацьба, у якой змагарам дазваляліся захопы за ногі і прыёмы з дзеяннямі ног .
На міжнароднай спартыўнай арэне вольная барацьба з'явілася пазней грэка-рымскай (французскай) барацьбы. Радзімай вольнай барацьбы лічыцца Англія. Затым яна з'явілася ў ЗША. Барацьба называлася "catch-as-catch-can" (Catch wrestling).
У ЗША вольная барацьба стала развівацца па двух кірунках: уласна барацьба і барацьба прафесійная. Спартыўная вольная барацьба, культывавалася галоўным чынам у каледжах і універсітэтах ЗША (у Расіі яе называлі "вольна-амерыканскай аматарскай барацьбой").
Правілы міжнароднай вольнай барацьбы падобныя менавіта з гэтым відам барацьбы.
У 1904 годзе вольная барацьба была ўпершыню ўключана ў праграму летніх Алімпійскіх гульняў у Сэнт-Луісе (ЗША). Усе 42 спартсмена былі з ЗША. Гэта адбылося з-за таго, што ЗША выкарыстоўваючы сваё права гаспадароў, уключылі барацьбу кэтч (студэнцкі, Аматарскі варыянт). Алімпійскі камітэт пагадзіўся і назваў барацьбой вольнага стылю (Free style). Але, еўрапейцы не былі знаёмыя з гэтым відам барацьбы і таму ніхто з іх не рызыкнуў прыняць удзел. Таму алімпійскі турнір па вольнай барацьбе апынуўся пад пагрозай зрыву і тады амерыканцы прымеркавалі свой чэмпіянат краіны да Алімпіяды і арганізавалі яго як Алімпійскае спаборніцтва.
На наступных пазачарговых Алімпійскіх гульнях 1906 года грэкі аддалі перавагу грэка-рымскай барацьбе (класічнай) барацьбе, прыбраўшы з праграмы вольную, так як яна была для іх незнаёмая.
У далейшым вольная барацьба пастаянна (за выключэннем гульняў 1912 года ў Стакгольме) уваходзіла ў праграму летніх Алімпійскіх гульняў.
Усяго з 1904 года па 1996 год Амерыканцы выйгралі на Алімпійскіх гульнях 99 алімпійскіх медалёў-больш, чым любая іншая краіна на той час. Прычым у 1904 годзе быў усталяваны "рэкорд", які ніколі не будзе пабіты, бо барацьбіты былі толькі з ЗША-алімпійскія медалі ўсіх вартасцяў дасталіся толькі ім.
У 1912 годзе перад пачаткам летніх Алімпійскіх гульняў у Стакгольме ўпершыню быў створаны Міжнародны саюз змагароў Філа (ням.: Internationaler Ring Verband). Афіцыйна першы (не лічачы сходу ў Швецыі) кангрэс Саюза сабраўся ў чэрвені 1913 года ў Берліне. Там прысутнічалі дэлегаты наступных краін: Германская імперыя, Вялікае княства Фінляндскае, Данія, Швецыя, Расійская імперыя, Венгрыя, Аўстрыя, Багемія (Чэхія), Вялікабрытанія.
У перыяд з 1904 па 1912 год, колькасць спартсменаў, заяўленых у адной вагавай катэгорыі ад адной краіны, не абмяжоўвалася. З 1920 году па 1924 у адной вагавай катэгорыі дазвалялася заяўляць не больш за два спартсменаў ад адной краіны.
У 1920 годзе падчас летніх Алімпійскіх гульняў у Антвэрпэне Міжнародны алімпійскі камітэт рэкамендаваў стварыць незалежную Федэрацыю па кожным відзе спорту. І ў наступным годзе на Алімпійскім кангрэсе МАК у Лазане была ўтворана Міжнародная федэрацыя аматарскай барацьбы (англ. International Amateur Wrestling Federation, IAWF).
У 1928 годзе ў Парыжы быў праведзены першы чэмпіянат Еўропы. І з 1928 года, у вагавой катэгорыі, краіну можа прадстаўляць толькі адзін удзельнік. Алімпійскі турнір праводзіцца па сістэме з выбываннем.
У 1951 годзе была створана Міжнародная федэрацыя аб'яднаных стыляў барацьбы (Філа, фр. FILA). З таго ж года яна праводзіць чэмпіянаты свету (FILA Wrestling World Championships).
Да 1980-м гадам у свеце атрымала прызнанне Жаночая вольная барацьба і, у выніку, у 2004 годзе яна была ўключана ў праграму летніх Алімпійскіх гульняў, стаўшы трэцім жаночым алімпійскім адзінаборствам (пасля дзюдо і таеквондо). Дэбют новага жаночага віду спорту адбыўся на Алімпіядзе 2004 года ў Афінах.